ORGANİZE İŞLER

Yazan ve Yöneten: Yılmaz Erdoğan

Görüntü Yönetmeni: Uğur İçbak

Kurgu: Mustafa Preşeva

Müzik: Ozan Çolakoğlu

Oyuncular: Yılmaz Erdoğan, Tolga Çevik, Cem Yılmaz, Altan Erkekli, Demet Akbağ, Özgü Namal, Altan Erkekli. Erdal Tosun, Ebru Akel, Başak Köklükaya, Cezmi Baskın

Sanat Yönetmeni: Yaşar Kartoğlu

Ses: Alan O Duffy

Yapımcı: Necati Akpınar

Yapım: BKM / 2005

Ava giden avlanır. Çok beylik bir atasözüdür. Toplumumuzun kültürel geçmişinde at, avrat ve silah vazgeçilmez unsurlardır. Post kırsal dönüşümde atın yerini araba almıştır, ama silah ve avrat tutkusunda bir değişim gözlenmemektedir. Çarpık kapitalist toplumumuzda biraz paralanan ve babalanan insanlarımızın organizasyon ilişkilerinde silah ve avrat baş köşeye yerleşmeye başlar. Organizasyon ciddi bir iştir. Fakat kentleşme sürecini gerçekleştirememiş toplumlarda işler tersine çalışır. Buralarda daha çok organizasyon beceriksizliği söz konusudur. Tıpkı Yılmaz Erdoğan’ın son filminde organize olmanın farklı taraflarını temsil etmeye çalışan ülkemizin organize olma beceriksizi insanları gibi.

Çok yönlü sanatçı Yılmaz Erdoğan, popüler tiyatroda organizasyon becerisini sergileyerek belli bir başarıyı yakaladıktan sonra, kendini ifade etmekte tiyatronun stilize gerçekliğini sinemanın aslına en yakın sanat olma özelliğiyle telafi etmek ister gibi görünüyor. “Organize İşler” Erdoğan’ın üçüncü filmi. İlk iki filmi “Vizontele” ve “Vizontele Tuuba”, Erdoğan’ın Türkiye coğrafyasını geniş ölçekli tanımasından ve sanatçı gözlemciliğinden güç alıyorlardı. İlkinde Türkiye’nin geri kalmış ilişkilerine acı acı gülerken, ikincisinde kara mizah, 12 Eylül’ün toplumumuzda yarattığı travmaya yoğunlaşırken aynı zamanda onu üreten traji komik koşullara bir ayna tutuyordu. Erdoğan’ın üç filminde de, Türkiye’nin rakipsiz komik adamı Cem Yılmaz’da yer alıyordu. Son filmde hem Erdoğan, hem de Cem Yılmaz “komik adam” olmadan oynamayı oynuyorlar. O halde neyi oynuyorlar sorusunu da sormak gerekiyor.

Organize İşler, kendi içinde iki toplumsal katman üzerinde yoğunlaşıyor. Daha açık ifade etmek gerekirse filmin merkezindeki öykünün iki tarafı var. Biri mafya diğeri ise aydınlar. Aydınları, yazar olan adamla öğretim üyesi eşi temsil ediyor. Mafyayı da kendi içinde ikiye ayırmak lazım. Küçük işler çeviren ve insanların canına kast etmeyen garibanlarla, mafya sözcüğünün içini her anlamda dolduranlar. Aslında bu kontrasttan bir okuma yapmak gerekirse bir tarafta yasadışı ve kanun dışılığı temsil ederek ülkemizde muteber olarak kabul edilenlerle, diğer tarafta eğitimi, aydınlanma ve çağdaşlaşmayı ve zinde kuvvetleri temsil edenler. İkinci taraf son derece spesifik ve zor elde edilen bilgi ve donanıma sahip olmasına karşın, birinci tarafın caydırıcılığı karşısında ürkek bir kedi gibidir ve kendileri de bu durumda olmaktan utanmaktadır. Yani muteber olması varsayıldığı halde ne yazık ki yükselen değerlerin uzantısında saygınlığını ve inandırıcılığını kaybetmiş olanlar durumundadırlar. Organize İşler, bildirisini açıktan ilan etmeden her kesimin bir filmin dünyasında buluşmasını kendine hedefleyen bir yapıt. Filmin konusunu kısaca özetlersek: Asım yaptığı bir çapkınlık sonrasında kadının sinirli kocasından kaçarken sığındığı bir evde intihar etmek üzere olan süpermen Samet’i kurtarır ve onu da ekibine katar. Samet duygusal ve saf bir delikanlıdır. Asım onun yaptığı hatalara kızmasına karşın toleransla yaklaşır. Genç adam bu işlere uygun olmadığını söyleyip ayrılmak istediğinde Asım, onu kardeşi olarak kabul ettiğini söyler ve ona bir miktar para verir. Samet, kısa süre sonra yeniden Asım’a gelir. İsteği hoşlandığı kız olan Umut’un tahsil edemediği parasını kurtarmasına yardımcı olmaktır. Asım’dan kazık yemiş olan Umut, Samet’i kullanarak intikamını almıştır. Fakat bu intikam Samet ve diğerlerine pahalıya patlar.

Organize İşler, öncelikle güzel İstanbul görüntüleriyle dikkat çekiyor. Okullu ve başarılı görüntü yönetmeni Uğur İçbak’ın özellikle helikopter çekimleri İstanbul’u ihtişamıyla ortaya çıkarırken, Yılmaz Erdoğan’ın plonje (üst açı) merakını da yeniden gözler önüne seriyor.

Organize İşler filminde oyunculuk açısından öne çıkan kişi ise, Samet karekterini canlandıran Tolga Çevik. Özellikle mimiklerini kullanma başarısıyla saf ve duyarlı genci yansıtmada dikkati çeken oyunculuğuyla Çelik’in gelecek açısından umut vaat ettiğini belirtmek gerekir. Yılmaz Erdoğan, Bir Demet Tiyatro’daki Mükremin Abi karakterinden farklı bir oyunculuk sergilemiyor. Cem Yılmaz ise ciddi görünümlü psikopat bir karakteri yansıtmada hem mizahi yeteneğini hem de oyunculuk becerilerini sergiliyor. Ebru Akel’in duruş ve bakışlardan oluşan oyunculuk gösterisi, gelin kaynana programları sunma konusundaki azminden vazgeçmemesi gerektiğini, boş zamanlarında ise oyunculuk yerine gerçek mesleği mankenlik yapmasının isabetli olduğunu düşündürtüyor.

Organize İşler, Erdoğan’ın filmografisinde nötr bir seviyeyi temsil ediyor. Vizontele filmleri ile kıyaslandığında ise anlattığı açısından belirsizliği, sinema dili açısından kimliksizliği yansıtan bir görüntü veriyor. Şüphesiz Erdoğan, salt gişeye oynamak peşinde olmayabilir. Fakat filmdeki bazı bağlantı yetersizliklerine bakıldığında, dramatik yapının kurulmasındaki tesadüflerin ve insani zaaflar olarak nitelendirilse de, örneğin Asım gibi kaçın kurası bir karekterin filmin sonunda Samet’in gerçekçi olmayan talebine inanarak başını belaya sokması gibi kolaycı çözümler filmin bütünlüğünde göze batmaya başlıyor. Belli zaaflarına karşın Organize İşler, görüntüleri, neşeli gibi görünen dünyasına karşın anlattığı öykünün şalına sarılmış mesajları ve temasına hizmet eden müzikleriyle seyredilebilecek bir film olarak önerilebilir.

Bülent VARDAR