Yönetmen: Michel Franco

Senarist: Michel Franco

Görüntü Yönetmeni: Yves Cape

Kurgucu: Michel Franco, Oscar Figueroa Jara

Oyuncular: Jessica Chastain, Isaac Hernández, Rupert Friend, Marshall Bell, Eligio Meléndez, Mercedes Hernández

Yapımcı: Michel Franco, Eréndira Núñez Larios, Alexander Rodnyansky

Yapım Şirketi: Teorema

MEKSİKA, ABD / 2025 / DCP / Renkli / 100’ / İngilizce, İspanyolca; Türkçe, İngilizce altyazılı

Meksikalı Yönetmen Michel Franco, dünya prömiyerini bu yılki Berlin Film Festivali’nde yapan yeni filmi “İlişki” ya da orijinal adıyla “Hayaller” filmiyle, Birleşik Devletlerin popülist yaklaşımlarıyla sınır tanımayan başkanı Donald Trump’ın yıllardır diline doladığı Meksikalı göçmenler ve ABD ilişkisine dair sorunlardan birisini merkezine alarak, alımlı kadın oyuncu Jessica Chastain desteğiyle, farklı profilde bir sinema söylemi geliştiriyor.  

Öncelikle altını çizmek gerekirse, internet ve yeni medya düzeninin getirdiği serbestlikle, sinemada beyaz perdeye yansıyan cinsellik farklı bir ivme kazandı. Geçmiş yıllarda, özellikle şöhretli oyuncuların yer aldığı Hollywood yapımlarında, bizdeki meşhur Türkan Şoray kurallarına koşut bir oto kontrol hissediliyordu. Ancak, Yönetmen Franco imzalı filmin giriş sahneleri, bana, büyük tiyatro oyuncusu ve bizden şöhretlerin değerli hocası Yıldız Kenter’in, bir kadının 70 li yaşlarında da bedensel zarafet ve estetiğini ne denli koruyabildiğini ispatlamak üzere bir dergiye verdiği çıplak pozları hatırlattı. Artık kırklı yaşlarının sonuna yaklaşmış alımlı oyuncu Jessica Chastain’in, özellikle yaşları nedeniyle kadın oyunculara dair acımasız yaklaşımları bilinen Hollywood’lu yapımcılara nazire yaparcasına ve görüntü estetiğini de destekleyen sevişme sahneleri, sığ bir girişten sonra bir anda seyircinin adrenalinine katkı yaparak, hikâyeye kolayca dahil olmanızı sağlıyor.

Uluslararası alanda tanınarak ABD’de yeni bir hayat sürmeyi hayal eden Meksikalı genç ve yetenekli balet Fernando, sosyete camiasında ve hayır işleriyle tanınmış sevgilisi Jennifer’ın kendisine destek sözü vermesi üzerine, annesinin karşı çıkmasına rağmen her şeyini ardında bırakır ve ölümü göze alarak yasadışı bir yolla sınırı geçer. Polis baskınına uğrasalar da şans eseri San Francisco’ya giderek sevgilisini bulur. İkili arasında Meksika’da başlayan dolu dizgin ilişki kaldığı yerden devam ederken, önceleri genç adamla yaşadığı tutkulu cinsel birlikteliğin etkisiyle bazı detayları önemsemese de, aniden gelişen ve Meksika’dan Amerika’ya taşan bu durum, Jennifer’ın dikkatle sürdürdüğü iş ve aile yaşamını etkilemeye başlar. Jennifer, bu ilişkiyi önceleri Fernando’yu gizli tutarak ve saklanarak sürdürmeye gayret etse de, gizlenmeyi kabullenmeyen ve tepki gösteren genç adam Jennifer’dan ayrılır ve kendi çabalarıyla sokaklarda var olmaya çalışır. 

Genç aşığıyla yaşadığı tutkulu cinsel birlikteliğe bağımlı hale gelen Jennifer, bu ayrılığa dayanamamaktadır. Baleyi kullanarak ve kendisine karşı daha açık davranacağı sözünü vererek genç aşığını geri kazanır. Yeteneği ve Jennifer’ın sosyal desteğiyle öne çıkan Fernando, katıldığı bale topluluğunda kendisini göstererek baş dansçı olur ve Jennifer’ın yönettiği vakıfta genç yetenekler için hocalık yapmaya başlar. Ancak bu ilişki, genç kadının abisi tarafından fark edilir ve babasına aktarılır. Hayır işlerine düşkün olmakla birlikte, böyle bir erkek arkadaşı kabul etmeyen babası Michael McCarthy’nin (Marshall Bell) talimatı Jennifer’ı amansız bir çıkmaza sokmuştur. Olaylar hızla gelişir ve sınır polisi tarafından prova esnasında tutuklanan ve sınır dışı edilen Fernando, Meksika’ya döner. İşlerine bir hafta ara vererek sevgilisine ve Meksika’daki evine giden Jennifer, tutkulu bir sevişme sonrası Fernando’ya kendisini onun sınır dışı ettirdiğini, ailesinin bu ilişkiye karşı çıktığını ama aynı birlikteliği Meksika’da devam ettirebileceklerini anlatmaya çalışır. Ancak iş bu noktadan itibaren çığırından çıkacak, yıkılan hayallerinin verdiği acıyla duygusal olarak savrulmalar yaşayan Fernando, bedel ödetmeye çalışırken kendisi en ağır bedeli ödeyecektir.

İnternetin ve cep telefonlarının yaşamımıza girmesi, bana göre dünyayı çok farklı bir yer haline getirdi. Buna sosyal medya ve iletişimci diliyle yeni medya olarak adlandırdığımız iletişim kanallarının da dahil olmasıyla, örnekleri kolayca izlenen daha iyi ve insanca yaşama dair talepler, göçmen hareketlerine büyük bir ivme kazandırırken, Amerika’nın Arap Baharı adıyla Kuzey Afrika ve Orta Doğuda arı kovanına çomak sokması ve insanları umarsız, çaresiz göçmenler haline dönüştüren bölgesel savaşlar, özellikle gelişmiş batı ülkelerinin önemli sorunu olurken, akıl almaz can kayıpları, acımasızlık ve sefalet hepimizin düşünmesi gereken önemli detaylar haline geldi.

Michel Franco imzalı filmde, Fernando rolünü Meksikalı süperstar balet Isaac Hernández üstlenmiş. Bir baş yapıt olmasa da, hassas bir konuya Meksikalı bir bakış açısıyla ve usulünce eleştiri getirmeye çalışan bir film izliyoruz. Evet gelişmiş batı ülkeleri, büyük kıyımlara imza atarak ve dünyayı sömürerek elde ettikleri zenginliği ve refahı kolayca paylaşmak istemiyorlar. Yapılmaya çalışılan sözde iyilik ve yardım organizasyonları, acımasız ruhlarını ferahlatmaktan öteye gitmiyor. Şehvetin pençesine düşmüş, alımlı ancak görece yaşlı bir kadının dahi,    kültürel ve sosyal farklılıklarla, ölçülerin dışına çıkıldığında gözünü kırpmadan sergilediği gaddarlık, son iki yüzyılın yaşlı dünyamıza hediye ettiği bir ruh hali. Bu noktada mesaj çok açık. “Kuralları ben koyarım ve düzen bana aittir. Uyarsan mütevazı fırsatlar yakalarsın. Ancak çizmeyi aşmanın bedeli her zaman çok ağır olur”. 

Filmin finalinde Yönetmenin hâkim, ezilmiş Meksika halkı anlayışıyla bir nefret söylemi geliştirdiği ve bir anlamda çizmeyi aştığı da düşünülebilir. Uyuşturucu kartellerinin toplu cinayetleri, fakirlik, yolsuzluk gibi sorunlarla boğuşan ve Amerika’yla göçmen sorunları yaşayan bir ülkenin ezilmişlikten kaynaklanan söylemleriyle, tek derdi canlı seks oyuncağını kaybetmemek olan eğitimli ve yüksek sosyal profilden vakıf yöneticisi Amerikalı kadına yüklenen intikamcı anlayış ne denli tarafsız sayılabilir? Bu noktada değerlendirme yapmak seyirciye kalıyor.

Yukarıda altını çizdiğimiz detaylar, özellikle Almanya gibi Avrupa ülkelerindeki Türkiye kökenli göçmenler için de geçerliliğini koruyor. Üstelik bu duruma dil, din ve geleneklerden kaynaklanan başka sorunlarda ekleniyor. Çünkü özellikle Almanya tarzındaki batı ülkeleri, yaşam biçimlerini ve düzeni korumak için her tedbiri uygulamaya sokmakta kararlılar. Aşırı uzayan vize randevuları, Almanya’nın bazı bölgelerini açık gettoya çeviren sosyal ayrımcılık ve biz başta olmak üzere, düzensiz göçün tüm sıkıntılarıyla yüzleşirken, kurallara uymamakta ve kendi bildiklerini okumakta kararlı düzensiz göçmenler, benzer sorunları Avrupa’ya da taşıyor.

Toparlarsak, babası Meksikalı ancak Amerikalı bir anneden Amerika’da dünyaya gelen ve uzun yıllar Almanya’da Amerikan ordusunda görev yapmış bir Amerikalı arkadaşım şöyle demekte; siz ırkçılık denilince hep Almanya’yı aklınıza getiriyorsunuz, ancak Amerika’daki ırkçılık hiçbir yerde yoktur. Chastain’in estetik çıplaklığı, yakıcı ve fantastik bir sorunun Meksikalı bakış açısıyla anlatımı, Nuevo Orden / Yeni Düzen (2020), Sundown / Günbatımı (2021) ve Jessica Chastain’in de rol aldığı Memory / Hatır (2023) gibi filmleriyle tanınan Meksikalı yönetmen Michel Franco imzalı “İlişki” filminin Festivaldeki ilginç seçenekler arasında değerlendirilmesini sağlıyor.

Hikmet Vardar