Zavallılar Film Analizi – Bülent Vardar
Yönetmen: Yorgos Lanthimos
Görüntü Yönetmeni: Robbie Ryan
Senaryo: Tony McNamara, Alaisdair Gray (Aynı adlı romanından)
Oyuncular: Emma Stone (Bella Baxter), Mark Ruffalo (Duncan Wedderburn), Willem Dafoe (Godwin Baxter), Ramy Youssef (Max McCandless), Christopher Abbot (Alfie Blessington), Suzy Bemba (Toinette), Jerrod Carmichael (Harry Astley), Kathryn Hunter (Swiney), Vicki Pepperdine (Mrs. Prim), Margaret Qualley (Felicity), Hanna Schygulla (Martha Von Kurtzroc)
Müzik: Jerskin Fendrix
Yapımcılar: Ed Guiney, Andrew Lowe, Yorgos Lanthimos, Emma Stone
Yapım Yılı ve Süre: 2023 / 141 dk.
Yönetmen Yorgos Lanthimos’un son filmi “Zavallılar” ana akımla sanat sineması arasında gidip gelen, sürreel mekanlarıyla sinematografik anlatımın sınırlarını zorlayan bir yapıt olarak 96. Oscar Ödülleri’nde sürpriz yapabilir.
Çağdaş Yunan sinemasının ve dünya sinemasının önemli isimlerinden biri olarak Yorgos Lanthimos, dikkat çeken bir ivmeyle sürekli yükselişte… Yunanlı yönetmenin son filmi “Zavallılar”, 10 Mart 2024 tarihinde gerçekleştirilecek 96. Akademi Ödülleri’nde (Oscar Ödülleri) neredeyse her dalda ödüle aday gösterildi. Filmin 96. Oscar Ödülleri’nde aday gösterildiği dallar ise şöyle: En İyi Film, En İyi Yönetmen, En İyi Kadın Oyuncu, En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu, En İyi Uyarlama Senaryo, En İyi Görüntü Yönetmeni, En İyi Kurgu, En İyi Yapım Tasarımı, En İyi Kostüm Tasarımı, En İyi Saç ve Makyaj Tasarımı, En İyi Özgün Müzik…
Yorgos Lanthimos’un fantastik, kara komedi türündeki son filmi Zavallılar (Poor Things) hakkında en basit anlamıyla olağanüstü diye bir tanımlamada bulunmak abartı kabul edilmemeli. Yalnız ve güzel ülkemizin çağdaş sineması içinde de dünya çapında tanınan önemli yönetmenlerimiz var. Diğer yandan Lanthimos’un filmi Zavallılar’ı izledikten sonra, etkisi salt sinema salonunda kalmayıp film sonrasında da devam ederken, sinemamız hakkında düşünmekten kendimi alıkoyamadığımı fark ettim: Bizim sinemamızda fantastik anlatım bağlamında bir eksiklik var mıydı? Mütemadiyen uzun ve kimi zaman ders veren diyaloglara boğulan sanat sinemamızın örnekleri açısından bakıldığında; evet bizim sinemamızda fantastik anlatım eksikliği var!…
Atina’da doğan Yorgos Lanthimos, Atina Staveakos Film Okulu’nun Film ve Televizyon Yönetmenliği Bölümü’nden mezun oldu. Lanthimos ilk uzun metrajlı kurmaca filmini çekmeden önce dans videoları, reklam filmleri, video klipler, kısa filmler ve tiyatro oyunları yönetti. İlk Uzun Metrajlı filmi “My Best Friend” (2001) sonrasında, deneysel eğilimleri olan “Kinetta” (2005), Toronto ve Berlin Film Festivallerinde gösterildi ve eleştirmenlerin övgülerine mazhar oldu. İkinci ve distopik bir film olan “Köpek Dişi” (Dogtooth-2009) ile Cannes Film Festivali’nde “Belirli Bir Bakış Ödülü”nü (Un Certain Regard Prize) kazandı ve bu filmiyle dünya çapında pek çok festivale katıldı. 83. Akademi Ödüllerinde (2011) “Yabancı Dilde En İyi Film” dalında Yunanistan’ın Oscar adayı oldu. Yönetmenin Dördüncü uzun metrajlı filmi “Alps,68”, Venedik Uluslararası Film Festivali’nde En İyi Senaryo dalında “Osella Ödülü”nü aldı. Lanthimos’un ilk İngilizce filmi “The Lobster” (2015) ise, 68. Cannes Film Festivali’nde Altın Palmiye adayıydı ve Eleştirmen Ödülü’nü aldı. Lanthimos, önemli ödüllere uzanan bir yönetmen olurken; bir önceki filmi “Sarayın Gözdesi” (The Favourite-2018) ise, İngiltere Kraliçesi Anne hakkındaki tarihi bir drama ve kraliçenin sıra dışı saray yaşamını anlatan olay örgüsüyle dikkatleri çeken bir filmdi. (1)
Yönetmen Yorgos Lanthimos’un “Zavallılar” filmi ana akımla sanat sineması arasında gidip gelen, sürreel mekanlarıyla sinematografik anlatımın sınırlarını zorlayan bir yapıt olarak 96. Oscar Ödülleri’nde sürpriz yapabilir. Çocukluk yaşlarında tıp alanında önemli bir bilim adamı ve cerrahın oğlu olan Dr. Godwin Baxter (William Dafoe), babasının kobayı olmuştur. İlerleyen yıllarda tıp fakültesinde hoca ve önemli bir bilim adamı olan Godwin Baxter, az öğrencisi tarafından sevilen önemli bir cerrahtır. Baxter, intihar eden Bella Baxter’ı (Emma Stone) bularak, aynı zamanda hastane gibi kullandığı evine götürür ve karnındaki bebeğin beynini ona naklederek onu hayata döndürür. Godwin, Bella’yı nüfusuna geçirip onun bebeklikten yetişkinliğe geçme sürecini de yönetir. Bu süreçte en büyük yardımcısı ona saygı duyan öğrencisi Max (Ramy Youssef) olur.
Lanthimos’un daha önce de tanımladığımız kara komedisi “Zavallılar”, yaşamın bir alegorisi aynı zamanda. İnsan denilen doğanın en zararlı virüsünün yarattığı bireysel ve toplumsal tahribatın, insanın kişiliği bağlamında nasıl bina edildiğini ve bu sürecin nasıl yönetildiğini Lanthimos, grotesk ögeler içeren filmiyle beyaz perdeye taşıyor. Bu süreç, yetişkin vücudu içinde küçük bir çocuk beyniyle yaşayan Bella’nın büyüme süreciyle yansıtılırken, yaşamının ritüellerine de radikal eleştiriler barındırıyor.
Lanthimos’un ana karakteri Bella, tutsak gibi yaşadığı Godwin Baxter’ın evinden kaçarak önce Portekiz’e, oradan da Paris’e uzanarak yaşama değin pek çok eylemi deneyliyor. Bu süreçte ona uçarı çapkın Ducan Wedderburn (Mark Ruffalo) eşlik ederken, giderek genç kadının tutsağı haline de geliyor. Filmin özellikle Paris’te geçen bölümleri ise önemli İngiliz yazar ve “1984” isimli kült romanın yazarı George Orwell’ın “ Paris ve Londra’da Beş Parasız” yapıtından esinlenmeler taşıdığı hissi yaratıyor.
Lanthimos’un sinematografik dünyasını taşıyan sacayaklarının başında oyunculuk performansları geliyor. Bu bağlamda ana akım sinemanın zirvelerinden “İnanılmaz Örümcek Adam-2” (The Amazing Spider Man-2/2014) filminin oyuncusu Emma Stone, canlandırdığı Bella Baxter karakteriyle devleşiyor ve 96. Oscar Ödülleri’nde “En İyi Kadın Oyuncu” ödülünün en önemli favorilerinden olduğunu güçlü bir şekilde hissettiriyor.
Diğer yandan Stone ile düet yapan ve Godwin Baxter karakterine hayat veren William Dafoe ise filmin öne çıkan diğer oyuncusu… Usta oyuncu yaratık kıvamında bir karaktere hayat verirken, bu karakter aynı zamanda yaşama dair pek çok çelişkinin turnusol kağıdı olma işlevini taşıyor. Ayrıca Bella’nın deneyim kazanmasında öncü rol üstlenen seks tutkunu Ducan Wedderburn karakterinde ise Mark Ruffalo’nun, 96. Oscar Ödülleri’nde “En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu” ödülünün favorileri arasında olduğunu belirtelim. Yönetmen Lanthimos’un dünyasını kurmasında en önemli kaldıraçlardan birini ise görüntü yönetmeni Robbie Ryan’ın üstlendiğini ve 96. Oscar Ödülleri’nde “En İyi Görüntü Yönetmeni” ödülünü almasının sürpriz olmayacağını da ekleyelim.
Bülent Vardar
KAYNAKLAR
