ELVEDA BERLİN (TSCHICK)

Yönetmen: Fatih Akın
Senaryo: Lars Hubrich, Fatih Akın, Hark Bohm,Wolfgang Herrndorf (Roman)
Oyuncular: Anand Batbileg, Tristan Göbel, Nicole Mercedes Müller, Aniya Wendel, Julius Felsberg, Uwe Bohm,  Udo Samel, Claudia Geisler
Görüntü Yönetmeni: Rainer Klausman
Kurgu: Andrew Bird
Film Müziği: Vince Pope
Yapım Yılı ve Süre: 2016 / 93 dk.

Fatih Akın özellikle Duvara Karşı (Gegen Die Wand-2004) filmi ile sinema dünyasına bomba gibi düşmüştü. Duvara Karşı’dan önceki filmleri Kısa ve Acısız (Kurz und schmerzlos, 1998),  Kısmet (Black Souls, 1999), Temmuz’da (Im Juli, 2000) ve Solino (2002) ile sinema alanında rüştünü ispat etmişti. Duvara Karşı filmini, iyi gösterim olanakları olan bir salonda ilk kez izlediğimde çok etkilendiğimi söylemek abartılı olmayacaktır. Film, geçmişinde büyük sanatçılar olan ve sinemanın bulunuşundan sonra dünyada hızlıca örgütlendiği ilk beş ülkeden biri olan Almanya için de önemli bir örnekti. Nitekim bu başarının karşılığı, 2004 Berlin Film Festivali’nde Fatih Akın’ın aldığı Altın Ayı ödülüydü.

Tschick ya da Türkçe adı ile Elveda Berlin, Fatih Akın filmografisinde denenmiş pek çok anlatım, öykü sonrasında bir tıkanmanın işareti sayılabilir mi? Film Wolfgang Herrndorf’un aynı isimli çok satan gençlik romanından uyarlanmış.  Filmin konusundan kısaca bahsetmek gerekirse, Maik (Tristan Göbel) varlıklı bir ailenin tek çocuğudur. Annesi alkolik, babası ise kendi derdinde, sevgilisiyle “takılmaktadır”.

Maik’ın yaşamında etkin bir ebeveyn desteği ve sevgisi yoktur. Sınıfın en güzel kızı Tatjana’ya aşıktır ve kızın onu yaş günü partisine davet etmemesi, onda büyük bir hayal kırıklığı ve güven bunalımı yaratmıştır. Sınıfa sonradan gelen Rus kökenli ve kendisini Yahudi-Çingene olarak tanıtan sıra arkadaşı Tschick’le (Anand Batbileg) birlikte Maik’ın da yaşamı değişecek ve filmin adına gönderme yaparcasına, Tschick’le birlikte Berlin dışında çalıntı bir Lada Niva ciple geçirdiği yaz tatili onun yaşamının, çocukluk yıllarının dönüm noktasını oluşturacaktır.

Tschick içerdiği pek çok unsur bağlamında tipik bir gençlik filmi duyumsaması yaratıyor. Diğer yandan sinema tarihinde aşina olunan ve önemli bir kurmaca türü olan yol filmlerine de yeni fakat umut vermeyen bir örnek. Bu filmlerden farklı olarak Tschick’in ana karakterleri on dört yaşlarında iki erkek çocuk. Film, Akın’ın Temmuz’da filmindeki yalınlık ve naiviteye yakın tonlamalar içeriyor. Akın, geçtiğimiz günlerde medyaya verdiği bir demeçte, ailesini geçindirebilmek için her şeyi yapabileceğini belirtmişti. Elvada Berlin’in bu bağlamda, Fatih Akın’ın filmografisinde belli bir iddia içeren bir film olmadığı söylenebilir.

Önceki filminde Ermeni soykırımı iddialarına kendi yorumuyla yaklaşan, aslında o da bir yol filmi olan Kesik’de (The Cut, 2014), Akın aradığını bulamamış, film gerek gişede zayıf kalmış gerekse de eleştirmenler tarafından beğenilmemişti. Tschick bu bağlamda Akın için bir bakıma rehabilitasyon niteliği de taşıyabilir.

Akın filmiyle kamerasını çocukların yalın ama bir o kadar da rekabete ve acımasızlığa dayalı dünyalarının ipuçlarını yansıtmaya çevirirken, aynı zamanda filme kaynaklık eden Wolfgang Herrndorf’un aynı isimli romanı, ırkçılık, ötekileştirme, kuralları sorgulama ve yetişkin dünyasının zavallılığı hakkında bir dizi de gözlem içeriyor. Diğer yandan safkan takıntısını tam anlamıyla atamadığı anlaşılan Alman toplumuna yönelik eleştirel bir bakış oluşturduğu da söylenebilir. Bu bağlamda farklı kültürlerin, renklerin ve özelliklerin steril yaşamları tehdit eden unsurlar olmadığı; birleştirici, geliştirici ve zenginleştirici olabileceğine yönelik göndermeler filmin satır aralarından okunabilir. Ayrıca varsıl ama sevgisiz bir ortamda kendisine güvenini kaybetmiş bir şekilde yaşamaya çalışan Maik’in antitezi niteliğindeki ve sınıfın (Alman toplumunun) neredeyse tümünün daha tanımadan nefret etmeye başladığı Tschick karakteri aracılığıyla Fatih Akın, Herrndorf’un romanına, sinema sanatının gücü bağlamında görsel yansıtmalar oluşturuyor.

Tschick (Elveda Berlin) Akın’ın son filmi olmasına karşın, yönetmenin filmografisindeki önceki filmleriyle kıyaslandığında ele aldığı, yansıtmaya çalıştığı konu ve durumlara derinlikli bir bakış açısı oluştur(a)mayan ve şablonların tuzağına düşmekten kurtulamayan bir film olarak kalıyor. Filmin artı hanesine ise, Akın’ın kadim görüntü yönetmeni Rainer Klausman’ın başarılı görüntüleri yazılıyor.

Bülent Vardar